Με αφορμή το νέο βιβλίο της σειράς “Πράκτορες του Πλανήτη”, η Ελένη Ανδρεάδη μάς μιλά για το περιβάλλον και τη δύναμή μας να το προστατέψουμε.
Οι Πράκτορες του Πλανήτη είναι και πάλι εδώ. Όχι ότι έφυγαν ποτέ… απλά έχουν μια νέα αποστολή. Η “Απαγωγή της Δ” καλεί τους μικρούς αναγνώστες να λάβουν δράση κι εμείς, με αυτή την αφορμή, συνομιλούμε με την Ελένη Ανδρεάδη για το περιβάλλον.
Η συγγραφέας που το 2009 ίδρυσε τη μη-κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση “Πράκτορες του Πλανήτη”, μοιράζεται μαζί μας σκέψεις για τον νέο νόμο που αφορά τον περιορισμό χρήσης πλαστικού, για τις μεγαλύτερες απειλές για τον Πλανήτη αλλά και για αλλαγές στην καθημερινότητά μας που μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Πέμπτο βιβλίο. Πέμπτη αποστολή για τους Πράκτορες του Πλανήτη. Με τι καλείται να παλέψει το παιδί-αναγνώστης αυτή τη φορά;
Αυτή τη φορά ο πλανήτης μας κινδυνεύει από ένα τεράστιο πλαστικό τέρας, ενώ ο υπερκακός της σειράς Ιβαν Φον Βαμπάρουερ έχει απαγάγει τη Διοικητή της Περιβαλλοντοπόλ, της μυστικής υπηρεσίας που ψάχνει παιδιά να τη βοηθήσουν να σώσει τον κόσμο. Ενώνονται όλοι οι ήρωες από όλα τα βιβλία, και με μονάχα 24 ώρες στην διάθεσή τους να φέρουν σε πέρας την αποστολή, η περιπέτεια έχει ακόμα πιο ξέφρενο ρυθμό από ό,τι συνήθως. Οι ήρωες, μαζί με τον κύριο πρωταγωνιστή της σειράς, τον αναγνώστη, θα ταξιδέψουν στο βαθύτερο σημείο της θάλασσας, στο ψηλότερο της ατμόσφαιρας και στο σπίτι του καθένα μας, για να σταματήσουν την πλαστική ρύπανση. Αυτό που θα διαπιστώσουν είναι πως η εύκολη και φτηνή λύση του πλαστικού μιας χρήσης, κάθε άλλο παρά φτηνή είναι διότι κοστίζει ακριβά στον πλανήτη, τα ζώα και την υγεία μας.
Το βιβλίο είναι εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς δεν μας χωρίζουν πολλοί μήνες από τη δημοσίευση στη χώρα μας του Νόμου 4736/2020 για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. Τι προσδοκάτε να αλλάξει το νέο νομοθετικό πλαίσιο και ποια τα μελανά του σημεία;
Είναι ένα θετικό πρώτο βήμα για να εξαλειφτούν κατηγορίες πλαστικού μιας χρήσης, όπως τα καλαμάκια και τα πλαστικά μαχαιροπήρουνα. Αλλά οι μεγαλύτερες κατηγορίες πλαστικού μιας χρήσης παραμένουν, όπως οι συσκευασίες προϊόντων ή τα πλαστικά μπουκάλια νερού. Παράλληλα, έχει αυξηθεί η χρήση πλαστικών μιας χρήσης, όπως της ιατρικής μάσκας, χρήση από πράγματα όπως γάντια και αντισηπτικά μαντηλάκια (που έχουν μέσα πλαστικές ίνες και δεν διασπώνται). Όλα αυτά το κάνουν ακόμα πιο σημαντικό από ποτέ να μειώσουμε το πλαστικό μιας χρήσης. Η Μεσόγειος έχει τα υψηλότερα ποσοστά μικροπλαστικών που έχουν καταγραφεί οπουδήποτε αλλού. Ο κάθε ένας από εμάς τρώει πλαστικό ισοδύναμο με μια πιστωτική κάρτα κάθε εβδομάδα, μέσα από τα ψαρικά, το αλάτι και το νερό. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πλαστικά μιας χρήσης – δεν είναι δύσκολο. Σε αυτές τις λύσεις επικεντρώνομαι στο βιβλίο.
«Η ανακύκλωση δεν είναι από μόνη της δυστυχώς η λύση», σημειώνετε. Τι άλλο οφείλει να κάνει κάποιος που σέβεται το περιβάλλον;
Η ανακύκλωση είναι σημαντική, αλλά είναι μονάχα η τρίτη από τις τρεις γνωστές λέξεις-μάντρα των Πρακτόρων του Πλανήτη, μειώνω-επαναχρησιμοποιώ-ανακυκλώνω. Διότι μόνο 9% των πλαστικών που έχει φτιαχτεί τα τελευταία 60 χρόνια έχει ανακυκλωθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι δύσκολη η διαδικασία της ανακύκλωσης, το πλαστικό μπερδεύεται με άλλα υλικά και κάποια πλαστικά δεν ανακυκλώνονται εξαρχής, όπως το περιτύλιγμα για τα πατατάκια ή τα κρουασάν. Έχουν μια λογική σειράς οι λέξεις που προανέφερα. Πρώτα ας μειώσουμε, δηλαδή να μην δημιουργηθεί το σκουπίδι ποτέ. Παίρνω το παγούρι μου για νερό, την υφασμάτινη σακούλα, χρησιμοποιώ δοχεία με καπάκι αντί για πλαστική μεμβράνη, διαλέγω στο κατάστημα το προϊόν με το λιγότερο ή μη-πλαστικό περιτύλιγμα κ.ά.. Επαναχρησιμοποιώ, δηλαδή φτιάχνω χειροτεχνία με το πλαστικό περιτύλιγμα του προϊόντος που δεν μπορούσα να αποφύγω ή κάνω γλάστρα το κεσεδάκι γιαούρτι, κ.ά.. Αν δεν μπορώ να τα κάνω όλα αυτά, τότε πάμε στην τελευταία λέξη, το «ανακυκλώνω». Είναι η τελευταία λύση. Το σημαντικότερο είναι να σκέφτομαι εξαρχής πού θα καταλήξει αυτό που μου προσφέρουν ή αγοράζω και αν το χρειάζομαι πραγματικά ή μπορώ να το αρνηθώ ή να μην το αγοράσω. Να «προ-κυκλώνω», δηλαδή, όπως το ονομάζω στο βιβλίο.
Ποιες είναι οι τρεις μεγαλύτερες απειλές για τον Πλανήτη με σειρά προτεραιότητας;
Τα περιβαλλοντικά προβλήματα δυστυχώς είναι αλληλένδετα. Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή συνδέεται με την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας, την βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας ή την οξίνιση των ωκεανών. Δεν νομίζω πάντως πως μπορεί κανείς να διαφωνήσει ότι η κλιματική αλλαγή είναι η προτεραιότητα επειδή τα περιθώρια δράσης είναι πλέον μήνες, ούτε καν χρόνια. Παράλληλα, για εμένα, η ρύπανση, και σε αυτή συμπεριλαμβάνω την πλαστική ρύπανση, και η εξαφάνιση της άγριας φύσης, των δασών και της βιοποικιλότητας. Πάνω από όλα αυτά, η απειλή είναι η έλλειψη ευαισθητοποίησης και παγκόσμιας ηγεσίας για να λάβει δράση για αυτά τα θέματα. Όπως είπε ο φυσικός Στίβεν Χόκινγκ λίγο πριν πεθάνει, έχουμε αναπτύξει την τεχνολογία να καταστρέψουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, αλλά όχι την δυνατότητα να τον εγκαταλείψουμε για κάποιον άλλο. Η τεχνολογία καλπάζει, αλλά η πνευματικότητα όχι.
Και ποιες οι τρεις καθημερινές συνήθειες μας που αν τις υιοθετήσουμε θα κάνουν την διαφορά;
Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω ένα πράγμα που μπορεί να κάνει ο καθένας μας για την κλιματική αλλαγή θα ήταν να τρώμε πολύ λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά. Μπορεί να ακούγεται σε κάποιους λίγο βαρύ, αλλά έχει αποδειχθεί πλέον ξανά και ξανά ότι είναι πιο υγιεινό για εμάς, και παράλληλα είναι ίσως το σημαντικότερο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς για την κλιματική αλλαγή. Η κτηνοτροφία συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όσο περίπου όλος ο κλάδος των μεταφορών, και είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την καταστροφή της άγριας φύσης. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Science δείχνει ότι, χωρίς την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, η χρήση γεωργικών εκτάσεων θα μπορούσε να μειωθεί πάνω από 75% – περιοχή ισοδύναμη με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αυστραλία όλες μαζί – και να εξακολουθεί να ταΐζει τον κόσμο επαρκώς.
Από εκεί και πέρα, υπάρχουν αμέτρητα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε καθημερινά. Να προσθέσω άλλα δύο γιατί μου ζητήσατε τρία από αυτά: να μη χρησιμοποιούμε πλαστικό μιας χρήσης και να επιλέγουμε προϊόντα που είναι βιώσιμα, π.χ. όχι ψάρια σε λάθος εποχή και μέγεθος, όχι προϊόντα που περιέχουν φοινικέλαιο μη-βιώσιμης προέλευσης, ξύλο με πιστοποίηση αειφορίας κ.ά.. Τα βιβλία μου εστιάζουν κυρίως σε καθημερινές αλλαγές που μπορεί να κάνει ο καθένας μας.
Υπήρξε κάποια αντίδραση μικρού αναγνώστη που σας έκανε να αισιοδοξήσετε για το μέλλον του πλανήτη;
Τα παιδιά καθημερινά με γεμίζουν αισιοδοξία. Κυρίως σχετικά με το πώς εκπαιδεύουν τους γονείς τους. Συχνά, μου λένε γονείς ότι τα παιδιά κλείνουν τα φώτα με τον δείκτη τους, που είναι η υπερδύναμη της Πράκτορας Ανίτα ή την βρύση για να μην ξοδεύουν νερό ή έχουν αλλάξει τις συνήθειές τους σχετικά με το πλαστικό μιας χρήσης. Η αποφασιστικότητά τους και δίψα για την επόμενη αποστολή με γεμίζει αισιοδοξία, κυρίως γιατί μου θυμίζει ότι υπάρχει και αυτή η πλευρά στον ανθρώπινο χαρακτήρα, η πιο παιδική, που μας λέει ότι κανένα πρόβλημα δεν παραείναι μεγάλο, πως μαζί μπορούμε να λύσουμε τα πάντα, πως αυτό είναι το δίκαιο και για αυτό το κάνουμε…
Πώς βιώνετε αυτή την περίοδο της πανδημίας και τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την χρήση των πλαστικών (μάσκες, αντισηπτικά), δεδομένων των συνθηκών;
Αυτή την περίοδο, όπως όλοι, δυσκολεύομαι, αλλά παράλληλα είμαι ευγνώμων που είμαστε τουλάχιστον καλά. Η κόπωση είναι αισθητή, όπως και η αίσθηση του πόσα χάνουν τα παιδιά μας κλεισμένα σπίτι, μακριά από παππούδες και γιαγιάδες, κάτι που προσωπικά με θλίβει πολύ βαθιά. Προσπαθούμε να κάνουμε υπομονή σε αυτή την τελική – ευχόμαστε – ευθεία. Προσπαθώ να μειώσω την χρήση των πλαστικών, που δυστυχώς δεν μπορούμε να εξαλείψουμε εντελώς αυτή την δεδομένη στιγμή, όσο μπορώ, χωρίς να διαπραγματεύομαι καθόλου την ασφάλεια μου. Καταρχάς δεν χρησιμοποιώ καθόλου αντισηπτικά μαντηλάκια – έχουν πλαστικές ίνες μέσα. Απλά ψεκάζω λίγο υγρό αντισηπτικό σε ένα χαρτί για να απολυμάνω επιφάνειες. Δεν φορώ γάντια μιας χρήσης, καθώς είναι πλαστικό μη-ανακυκλώσιμο και δεν υπάρχει ιατρικός λόγος να φορεθούν. Οι ειδικοί υποστηρίζουν μάλιστα το αντίθετο: όταν φοράμε γάντια, έχουμε την ψευδαίσθηση πως ό,τι και αν ακουμπήσουμε είμαστε καθαροί. Πλένω τα χέρια μου όταν αυτό είναι εφικτό, αντί να βάζω αντισηπτικό, για να ξοδεύω λιγότερο αντισηπτικό και πλαστική συσκευασία στην οποία έρχεται. Αγοράζω το αντισηπτικό σε μεγάλες συσκευασίες και επαναγεμίζω μικρά μπουκαλάκια. Σε εξωτερικούς χώρους, τηρώντας τις αποστάσεις, φοράω μάσκα τριπλής ύφανσης και όχι ιατρική, που είναι φτιαγμένη από πλαστικό. Έχω μειώσει μετακινήσεις και τις περιπτώσεις όπου θα χρειαστώ να φορέσω μάσκες, όπως για το σουπερμάρκετ, όπου παραγγέλνω διαδικτυακά παράδοση στο σπίτι. Όταν παραγγέλνουμε από εστιατόρια – πλέον η μόνη διασκέδαση του Σαββατόβραδου για πολλούς από εμάς πλέον! – προτιμώ εστιατόρια που παραδίδουν με την ελάχιστη δυνατή συσκευασία, χάρτινη ή αλλιώς ανακυκλώσιμη. Επειδή η αλήθεια είναι πως κανένας μας δεν μπορεί να αποφύγει εντελώς το πλαστικό μιας χρήσης υπό αυτές τις συνθήκες, θα έλεγα πως είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσπαθήσουμε να το μειώσουμε και αλλού στην καθημερινότητα μας, όσο παραπάνω μπορούμε.
Info
Πράκτορες του Πλανήτη – Η απαγωγή της Δ
Συγγραφέας: Ελένη Ανδρεάδη
Εικονογράφηση: Στέφανος Κολτσιδόπουλος
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Ημερομηνία Έκδοσης: 07/12/2020
Σελίδες: 112
ISBN: 978-618-03-2464-8
